Avar İmparatorluğu

[Detone]

Avar İmparatorluğu

Orta Asya'da Juan-juan adıyla bilinen, Avarların kökenleri
konusunda kesin bilgilere sahip değiliz. Ancak son ilmî araştırmalar,
Avarların iki kavim unsuruna dayandığını ortaya koymuştur. İşte bugün,
bunlardan en az birinin Türk kökenli olduğunu söyleyebilmekteyiz.
Ayrıca Avrupa'da büyük etkiler bırakan Avar topluluklarının da bu Türk
unsurlara dayandığı söylenebilir.

Avarlar, 552 yılında Göktürk devletinin kurulması üzerine, İç
Asya'daki yurtlarını terk ederek batıya doğru kaçmışlardı. Önce
Kafkasya'da görünen Avarları Bizanslılar, Uarhunit (Avar-Hun) diye
adlandırmışlardır. Burada Bizans ile vardıkları bir anlaşma ile 558'de
Sabar devletine son verdiler. Bu sayede Volga (İtil) ırmağından Tuna'ya
kadar olan sahada hâkimiyet kurmuşlardır. Ancak Göktürklerin baskısı
ile burada fazla tutunamayarak önlerine çıkan bir kısım Slâv
kabilelerini yenerek, Onogur (Bulgar), Otrigur, Kutrigur gibi Türk
asıllı kavimleri de sürükleyerek Karadeniz'in kuzeyinden Tuna nehri
boylarına kadar ilerlediler. Bu sırada Bizans'a elçiler göndererek,
Bizans arazisinde yerleşebilecekleri bir yer istediler. Bizans, Göktürk
baskısı yüzünden, Avarların bu isteklerine çekingen davranmıştır.

567 yılında Macar ovasına gelen Avarlar, bu bölgede yaşayan güçlü
Germen kavimlerinden Gepidleri dağıtmış, Lombardlar'ı da İtalya'ya göçe
mecbur etmişlerdir. Böylece Avarlar, Macar ovasına tek başlarına hâkim
oldular.

Bu sırada Avarların başında meşhur Bayan Han bulunuyordu.
Avarların bu başarısından sonra Macaristan'ın tamamı, tarihte ilk defa
olarak, tek bir siyasî güç etrafında toplanıyordu. Ayrıca, Avarların
hâkimiyeti altında bulunan Slâvlar, tarihlerinde ilk defa, tek bir
siyasî idare altında bir araya gelmiş oluyorlardı.

Bu tarihten sonra Avarların Bizans'a yöneldiklerini görüyoruz.
Trakya ve Makedonya'da büyük akınlar yapan Avarlar, iki defa Selânik'e
kadar ilerlemişler ve şehri kuşatmışlardı. Avar askerî baskıları
sonunda Bizans, ancak onlarla büyük meblağlar tutan yıllık vergiler
ödemek suretiyle barışı sağlayabiliyordu.

Bir ara Avarlar, İstanbul'u kuşatarak, Bizans'a korkulu anlar
yaşatmışlardı (626). Bu tarih Avar hâkimiyetinin zayıflamaya başladığı
zamana rastlar. Zira bu esnada Avarların hâkimiyetinde bulunan Slâv
kabileleri ve Türk asıllı Bulgarlar ayaklanmışlardır. 679 yılında Tuna
Bulgar devletinin kurulması da Avar devletini sarsmıştır. Buna rağmen
Avarlar varlıklarını IX. yüzyılın başına kadar koruyabilmişlerdir.
776-803 yılları arasında, bir yandan Frank kralı Büyük Şarl, bir yandan
da Bulgar hükümdarı Kurum Han'ın Avarlara karşı giriştikleri
saldırılar, Avar devletinin sonu olmuştur.

Avarların Avrupa kavimleri üzerinde, önemli etkileri olmuştur.
Avrupa kavimleri, özellikle de Slâvlar, devlet yönetimi ve askerlik
konusunda Avarlardan çok şey öğrenmişlerdir. Üzengiyi ilk defa
Avrupa'ya getirenler de Avarlar olmuşlardır.