35 Yaş Üstü Gebelik ve Riskleri

[ebrar]

Son on yıl içinde başta
gelişmiş ülkeler olmak üzere tüm dünyada ilk gebeliğini ileri yaşlarda yaşayan
anne adaylarının sayısında önemli artışlar gözlenmektedir.

Kadınların
eğitimlerini daha ileri aşamalara kadar götürmeleri ve iş yaşamında erkeklerle
aynı alanlarda çalışmaları, etkin doğum kontrol yöntemlerinin geliştirilmesi,
yasal tahliyenin serbest bırakılması ve infertilite (kısırlık) tedavi
yöntemlerinin ilerlemiş olması bu duruma önemli katkılarda
bulunmaktadır.

Elbette yukarıdaki olgu oldukça ender rastlanan bir
durumdur. 5 yaşında bir gebelik oluşabilmesi için bu kızın ergenlik çağına
oldukça erken bir yaşta girmiş olması gerekir. Prekoks puberte çok erken yaşta
oluşan ergenlik adı verilen bu durum çok ender görülmese de tarihte buna benzer
bir olgu bir daha bildirilmemiştir.

Tüp bebek teknolojisinin ilerlemesi
ve donör oositi (yumurta bağışı) ile oluşan hamileliklerin sayısında artış ileri
anne yaşının daha farklı bir perspektif kazanmasına yol açmıştır. Yumurta bağışı
hamileliklerinde anneyle ilgili oluşması muhtemel riskler bebeği taşıyan kadının
yaşıyla ilgiliyken doğacak bebekle ilgili kromozom kusuru oluşma riski donör
(yumurtayı veren) kişinin yaşıyla ilgilidir.

Amerika'dan alınan bir
istatistik bilgisine göre 1982'de tüm doğumlar arasında 35 yaş üzerinde doğum
oranı %5 iken, 2001 yılında bu oranın %9 olacağı öngörülmektedir. Aynı
bilgilerde 1970 yılında 35 yaşında kadınların %9'unun çocuğu yokken, 1989da bu
oran %20 bulunmuştur.

İlk gebelik yaşını geciktiren kadınların çoğu ileri
eğitimliler arasında yeralan ve kariyerlerini devam ettiren, eşiyle birlikte
ailenin geçimine katkıda bulunan kadınlardır.

Bu haliyle önceleri "tuhaf"
kabul edilen bu durum artık çağımızın bir gerçeği haline gelmiştir.

Tıbbi açıdan ileri anne yaşı:

Tıpta "İleri Anne Yaşı"
terimi, 35 yaş ve sonrasında gebelik yaşayan anne adaylarını tarif etmek için
kullanılmaktadır. Anne adayının ilk ya da sonraki gebelikleri olup olmadığı
tanım içinde yer almaz.

Yaş sınırı olarak özellikle 35 yaşın seçilmesi
tıbben herhangi bir sınır temsil ettiği için değildir. Yaklaşık 30 yıl önce FIGO
adı verilen uluslararası kadın hastalıkları ve doğum uzmanları birliğinin
"keyfi" sayılabilecek bir şekilde verdiği bir karardır. Ancak tıp
uygulamalarının standardize edilmesi ve tedavi protokolleri oluşturulabilmesi
açısından bir yaş sınırı oluşturulması bir gerekliliktir ve seçilen sınır
konunun uzmanı çoğu doktor tarafından benimsenmiş durumdadır.

Hatırda
tutulması gereken nokta, 35 yaş sınırını geçtikten sonra anne adayı ve bebek
açısından istenmeyen durumların artışında aniden keskin bir yükselme
olmadığıdır. Aksine anne yaşı ilerledikçe genellikle lineer (doğrusal) bir risk
artışı söz konusudur.

İleri Anne Yaşı'nın beraberinde
getirdikleri:

Anne adayını ilgilendiren durumlar:

Yaş
ilerledikçe insanlarda diabet ya da hipertansiyon gibi hastalıkların ortaya
çıkma olasılığının arttığı bilinen bir tıbbi gerçektir.

Anne adayının
ileri yaşlarda bir gebelik yaşaması durumunda kendisiyle ilgili risk artışı
yaşın sayısal özelliğiyle değil, gebeliğe başladığı anda kendisinde kronik
hastalıkların varlığı ya da yokluğu ile çok daha yakın ilişkidedir. Bebekte
kromozomal anomali (Down sendromu gibi) ortaya çıkma olasılığı ise yaşla direkt
ilişki göstermektedir.

Bu yüzden anne adayını ileri yaşlarda daha büyük
tehlikelerin beklediğini söylemek genel anlamda mümkün olup, her birey için aynı
risk artışının söz konusu olduğunu söylemek mümkün değildir.

Kronik
hastalığın vücuda verdiği zarar, hastalığın vücutta varolduğu süreyle direkt
olarak ilişkilidir. Bu yüzden kronik hastalığı olan kişinin gebe kalma yaşı
geciktikçe gebelik esnasında istenmeyen durumların ortaya çıkma olasılığı da
artar. Bu duruma en güzel örnek Tip II diabettir. Özellikle 40 yaşından sonra
daha sık ortaya çıkan bu hastalıkta hastalık süresi uzadıkça kontrolsüz şeker
yükselmesinin damarlara verdiği hasar da artmaktadır.

İleri anne yaşı olanlarda sıklıkla görülen
hastalıklar:

Hipertansiyon:

35 yaşın üzerinde gebeliklerde
kronik hipertansiyon erken yaştaki gebeliklere göre 2-4 kat daha sık gözlenir ve
yaklaşık görülme oranı %10'dur.

Gebeliğin son dönemlerinde ileri yaş
gebelerde gözlenen gestasyonel (gebeliğe bağlı) hipertansiyon genellikle kronik
hipertansiyon bulgusu olarak değerlendirilir. Preeklampsi gelişmediği sürece
gebeliğin sonlarındaki bu tansiyon yüksekliğinin anne adayı ve bebek için çok
büyük bir risk oluşturması beklenmez. Ancak gebeliğin bitiminde tansiyon
yüksekliğinin kaybolup kaybolmadığı mutlaka tetkik edilmelidir.

Özellikle
uzun süreden beri varolan ve damarsal hasara yolaçmış kronik hipertansiyon hem
anne adayı hem de bebek için tehlike oluşturabilir. Esas tehlike kronik
hipertansiyonlu anne adaylarında ortaya çıkması muhtemel süperempoze (kronik
hipertansiyon zemininde gelişmiş) preeklampsidir.

İleri yaşlarda gebe
kalan anne adaylarında kronik hipertansiyon yoksa, preeklampsi gelişme olasılığı
daha erken yaşta gebe kalanlarla aynıdır. Yani hipertansiyonu olmayan bir anne
adayında yaş, gebeliğin kendisine bağlı preeklampsi riskini
artırmaz.

Diabet (şeker hastalığı):

Yaşla
beraber Tip II diabet sıklığı artar. Buna bağlı olarak ileri yaşlardaki
gebeliklerde Tip II diabet ve hastalığa bağlı istenmeyen durumların görülme
sıklığında genç yaş gebelere göre 2-3 kat artış gözlenir.

Gestasyonel
diabet de (gebelik esnasında ortaya çıkan diabet) ileri yaşlardaki gebeliklerde
yaşla doğru orantılı olarak artan sıklıkta gözlenir.

Uzun süreden beri
varolan ve kontrolsüz seyreden diabet anne adayı ve özellikle de bebek için
tehlike oluşturabilir.

Diğer
hastalıklar:

Yaşla beraber kalp-damar hastalıkları, nörolojik
hastalıklar, böbrek, karaciğer, akciğer ve bağdokusu hastalıkları ve kanserlerin
sıklığında artış gözlenir. İleri yaşlardaki gebeliklerde bu hastalıkların
varlığı gebeliğin seyrini olumsuz yönde etkileyebilir.

Derin ven
trombozu, akciğer ödemi gibi anne hayatını tehdit eden durumlar özellikle kronik
hastalığı bulunan ileri yaştaki anne adaylarında daha sık gözlenir.

İleri
yaşlardaki anne adaylarında gebelik ve doğumla ilgili istenmeyen
durumlar:

Düşük

Oluşan gebeliğin düşükle
sonuçlanma riski yaşla birlikte doğrusal bir artış gösterir. 35 yaş üstü
gebelerde daha genç olanlara göre yaklaşık 4 kat artmış bir düşük riski söz
konusudur. Bunun en önemli nedeni gebelik ürününde kromozomal anomali olma
olasılığının yaşla birlikte artmasıdır. Kromozomal anomaliler ise düşüklerin en
önemli nedenleri arasında yer almaktadır.

Dış
gebelik

İleri yaşlarda dış gebelik ortaya çıkma riski daha erken
yaştaki gebeliklere göre 2-3 kat daha yüksektir. Bu durum yaşın kendisine bağlı
olarak tüp hareketliliğindeki bir yavaşlamadan kaynaklanabilir. Önceden
geçirilmiş çok sayıda pelvik enfeksiyonun tüplerde bıraktığı hasar da önemli bir
etken olabilir.

Bebekte anomali ortaya
çıkması:

İleri anne yaşı bebekte kromozomal anomali ortaya çıkma
riskini artırır. Down sendromu gibi yaşla direkt ilişkili olan anomaliler
özellikle 30 yaşından sonra doğrusal değil eksponansiyel (yani yaş artışından
daha çok artış gösteren) artış gösterirler. Yapısal anomalilerin (bebeğin vücut
şeklini ya da organlarını ilgilendiren anomaliler) ortaya çıkma riski ise tüm
yaş gruplarında muhtemelen aynıdır.

Erken
doğum

İleri yaşlardaki gebeliklerde erken doğum daha sık
gözlenmektedir. Yaş hem kendiliğinden ortaya çıkan erken doğum eylemi ve erken
doğum için bir risk faktörü, hem de anne hayatını tehdit eden durumların varlığı
nedeniyle yapılan indüksiyon (doğum eyleminin doktor tarafından başlatılması)
için önemli bir risk faktörüdür. Bu yüzden erken doğum ileri yaşlardaki
gebeliklerde 4 kat daha sık gözlenir.

İntrauterin
Gelişme Geriliği (İUGG)

İleri yaşlardaki gebeliklerde intrauterin
gelişme geriliği (İUGG) ortaya çıkma riski 2-3 kat daha yüksektir. Özellikle
hipertansiyon ve/ veya diabeti olan anne adaylarında İUGG gelişme riski
yükselir.

Gebelikte kanama

İleri yaştaki
gebeliklerde placenta previa ve ablatio placenta'ya bağlı özelllikle gebeliğin
geç dönemlerinde kanama ortaya çıkma riski artmıştır.

Bu iki durumun da
yanlızca yaş faktörü ile ilgili olarak artmadığı düşünülmektedir. Zira ablatio
placenta genellikle hipertansiyonu olan gebelerde gözlenen bir durumdur ve
kronik hipertansiyon sıklığı ileri yaş gebeliklerde daha yüksektir. Bu nedenle
gebelikte 200'de bir sıklıkla gözlenen ablatio özellikle 40 yaş üstü gebelerde
%3 oranında gözlenmektedir.

Placenta previa da gebelik ve doğum sayısı
ile direkt ilişkili bir durum olduğundan muhtemelen yaş faktöründen bağımsız
olarak özellikle çok sayıda gebelik yaşamış ileri yaş anne adaylarında daha sık
gözlenmektedir.

Fetus ve yenidoğanla ilgili
problemler:

İUGG, preeklampsi ve anne adayında diabet gibi
durumlar uteroplasental yetmezlik ve buna bağlı olarak fetal distresten fetal ve
yenidoğan asfiksisine kadar uzanan bir spektrumda nörolojik sekellerden bebeğin
ölümüne kadar gidebilen durumların oluşmasına neden olabilir.

Erken doğum
ve İUGG yenidoğan döneminde bebeğe yoğun bakım tedavisi gerektiren ve ağır
durumlarda bebeğin ölmesiyle sonuçlanan en önemli iki durumdur.

Doğumla ilgili problemler:

Özellikle ilk gebeliğini
yaşayan ileri yaşlı anne adaylarında doğum eyleminin tüm evreleri daha uzun
sürer. İri bebek taşıyan bir anne adayının bebeğinde doğum esnasında omuz
takılması ortaya çıkabilir.

Yukarıda sayılan tüm nedenler anne hayatı ya
da bebek hayatının tehlikede olması nedeniyle ileri yaşlardaki gebeliklerde
sezaryan ile doğum oranının yaklaşık iki kat artmasına neden
olurlar.
[/size]
Gebelik esnasında hastanede yatma
gerekliliği:

[size=7]İleri yaşlardaki
gebeliklerde hem hipertansiyon ya da diabet gibi önceden varolan hastalıkların
tetkik ve tedavisi için, hem de gebelikte istenmeyen durumların ortaya çıkma
olasılığı (kanama ya da erken doğum tehdidi gibi) artmış olduğu için diğer
gebeliklere göre antenatal dönemde (doğumdan önce) hastaneye yatırılma
gerekliliği 2-3 kat daha yüksektir.

Anne ve bebek
ölümleri:

Gebelik, doğum ya da lohusalıkta anne ölümü günümüzde
giderek azalmaktadır. Önceleri "kara talih" olarak değerlendirilen ölüm olguları
tıp bilimi ve tıp teknolojisinin gelişmesiyle her geçen gün
azalmaktadır.

Gebeliğe bağlı ölüm olguları ne kadar azalsa ve sıfıra
yaklaşsa da muhtemelen uygarlığın hiç bir aşamasında sıfır olmayacaktır. İleri
yaşlardaki gebeliklerde gebeliğe bağlı ya da annenin gebeliğe taşıdığı
hastalıkların kötü seyir göstermesi neticesinde anne adayının doğum eyleminde ya
da lohusalıkta ölme olasılığı genç yaş gebeliklere göre dört kat yüksektir.
Böylece ileri yaştaki 10.000 gebelikten altısında çeşitli nedenlere bağlı olarak
ölümler meydana gelmektedir.

Bilim ve teknolojinin ilerlemesine bağlı
olarak anne ölümlerinde ortaya çıkan azalma tüm gebelik yaşı gruplarına eşit
olarak yansıdığından ileri yaş ile genç yaş anne ölümleri arasındaki dört katlık
risk fazlalığı sabit seyretmektedir.

İleri yaş anne adaylarının
bebeklerinin herhangi bir nedene bağlı olarak ölme riski ise genç anne
adaylarından yanlızca 1.5 kat daha yüksektir. Aradaki farkın bu kadar az
olmasının nedeni geçmiş yıllarda yenidoğan yoğunbakım ünitelerinin teknolojik ve
bilimsel imkanlarının patlama yaparcasına gelişmiş olmasıdır.

Buna karşın
35 yaş üzeri annelerin bebeklerinin yenidoğan (doğumdan sonraki ilk 30 gün) ve
sütçocukluğu (doğumdan sonraki ilk yıl) döneminde ölme riski bariz bir şekilde
artar. Bu durumun sayısal oranı ve nedenleri tam olarak
bilinmemektedir.

İleri anne yaşının ekonomik
yönü:

İleri anne yaşı olan bir gebeye, gebeliğe taşıdığı hiçbir
hastalığı olmasa bile genç yaş gebeliklere göre daha fazla sayıda antenatal
kontrol muayenesi ve daha çok tetkik yapılır.

Gebeliğin seyri esnasında
istenmeyen durumların oluşması, doğumun sezeryanla gerçekleşmesi ve daha da
ileri durumlarda doğan bebeğe erken doğum ya da başka nedenlerle uzun süre yoğun
bakım şartlarında bakım gerekmesi tetkik ve tedavi maliyetini belirgin bir
şekilde artırır.

Özetle ileri yaşta gebeliğin maliyeti erken yaştaki
gebeliğe göre daha yüksektir.