Antalya Antalya Medreseleri

[CRUEL]

Ulu Cami Medresesi (Merkez)

Ulu
Cami Medresesi Sultan I.Alaaddin Keykubat zamanında, 1219-1238
tarihleri arasında Yivli Minare’nin yanı başında yapılmıştır.
Medresenin ismi tam olarak bilinmemekle beraber Yivli Minare Camisi’nin
avlusunda olduğundan ötürü Yivli Minare Medresesi olarak da
geçmektedir.

Dört eyvanlı medreseler grubu içerisindeki bu
yapının planı dikdörtgen olup, güney cephede bulunan portali ana
duvarların dışına taşmıştır. Kesme taştan bu portalin ön kısmı
onarılırken bezemesi de yenilenmiştir. Sivri kemerli portal nişinin iki
yanında mukarnaslı beş kenarlı küçük mihrapçıklar bulunmaktadır. Basık
yay kemerli girişin üst kısmı mukarnaslıdır. Kapı kemeri üzerinde de
dört satır halinde silinmiş olan kitabesi yer almaktadır.

Girişteki
avlunun doğu ve batı kenarlarında sütunlu revaklar olduğu kalıntılardan
anlaşılmaktadır. Girişin tam karşısında beşik tonozlu ana eyvan yer
almaktadır. Medresenin yapıldığı alanın arazi konumundan ötürü ana
eyvanın solundaki hücre enine olmasına karşılık sağ köşedeki diğer
hücre ile eyvan arasına beşik tonozlu küçük bir hücre
yerleştirilmiştir. Avlunun sol tarafında üç hücre yerleştirilmiştir. Bu
medrese oldukça harap olduğundan plan şekli de yeterince
anlaşılamamaktadır.


Atabey Armağan Medresesi (Merkez)

Yivli
Minare’nin karşısında bulunan ve Yivli Minare Külliyesinin bir bölümü
olarak nitelenen Atabey Armağan Medresesi’nin kapısı üzerindeki
kitabeden II.Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında 1239’da Atabey Armağan
tarafından yapılmıştır. Kitabe:

“El-mülkü li’l-ilahi
Emre bi’imareti’l-medreseti’l mübareke
Fi devleti’es-sultani’l zemzillu’l-ilahi fi
El-alem gıyasüd-dünya ve’d-Din Ebul-feth Keyhüsrev bin Keykubat
Emirü’l Mü’minin fesellemehu ve Hallede’l-İlahu sultanahu el’abdu’z-zaif
El-muhtaç ila rahmeti Rabbini Atabek ce’alehu bunyad fi sene seb’a selaşine sittemi 637
(1239)”.

Yivli
Minare Camisi’nin avlusunda bugün bu medresenin yalnızca kitabeli
kapısı ile temel izleri kalmıştır. Bu bakımından planı hakkında fazla
bilgi bulunmamaktadır. Portalin iki kenarında üçgen ve yarım yıldız
motiflerinden oluşmuş bir bordür dikkati çekmektedir.


Karatay Medresesi (Merkez)

Antalya
Limanı’nda Turşucular Mahallesi Karadayı Sokak’ta bulunan Karatay
Medresesi, bazı kaynaklara Karadayı Camisi olarak geçmiştir. Bu
medreseyi Sultan II.Keykavus zamanında saltanat naipliği yapmış olan
Celaleddin Karatay 1250 yılında yaptırmıştır.

Karatay
Medresesi iki eyvanlı medreseler gurubuna girmektedir. Doğu cephesinde
bulunan büyük eyvanın mihrabından ötürü uzun zaman cami olarak
nitelenmiştir. Günümüze yalnızca portali, giriş eyvanı ve doğu
cephesindeki büyük eyvanın mihrabı gelebilmiştir. Portal ve giriş
eyvanı ile ana eyvan arasında bulunan iç avlunun güney cephesinde Roma
döneminden kalma bir duvar bulunmaktadır. Büyük olasılıkla dikdörtgen
planlı medresenin batı cephesi duvarları ile ileriye doğru çıkıntı
yapan portal, doğu cephesindeki eyvan ve ona bitişik köşe hücresi
bulunmaktadır. Medresenin iç avlu duvarlarından günümüze gelebilmiş
olan güney duvarı arkasında medrese odalarının sıralandığı
sanılmaktadır.

Günümüze gelebilen kalıntılardan beden
duvarlarının büyük taş bloklardan yapıldığı, kemerlerde geçmeler
halinde geometrik bezemeler olduğu dikkati çekmektedir. Ayrıca nişler
ve küçük mihrapçıklar üzerinde bitkisel motifler, küçük sütuncuklar
görülmektedir. Yer yer köşe dolgularında rozetler bulunmaktadır.

Medresenin
ana eyvanı üzerinde mazgalların bulunması bu yapının eski bir kale
kalıntısı üzerine yapıldığı izlenimini verirse de alttaki yapı üslubu
bütünü ile XIII.yüzyıl Selçuklu yapı özelliği göstermektedir.


Oba Medresesi (Alanya)

Alanya’nın
15 km. uzağındaki Oba Köyü’nde bahçeler arasında bulunan bu medreseyi
Emir Bedreddin Mahmut 1373 yılında yaptırmıştır.

Kareye yakın
planlı medresenin ana eyvanının yanına kubbeli bir bölüm eklenmesi ile
de planı L’yi andıran bir şekil almıştır. Gerçekte iki eyvanlı olarak
yapılan bu medresede girişin tam karşısına beşik tonozlu asıl eyvan
yerleştirilmiştir. Ana eyvanın sol köşesine kubbeli kışlık dershane
yapılmış ve sağ tarafı da boş bırakılmıştır. Bu plan düzeni Selçuklu
medrese planlarına uymamakta, kendine özgü bir düzen göstermektedir.

Medresenin
yapımında toplama malzeme ile moloz taş kullanılmıştır. Medresenin dışı
22.70x19.50 ölçüsündedir. Kuzey cephesindeki giriş kapısı dışarıya
doğru hafif bir çıkıntı yapmakta olup, burası kesme taştandır. Portal
son derece sade, köşeler yuvarlatılmış, bunun içerisine de basık yay
kemerli giriş kapısı yerleştirilmiştir. Kapıda palmet süslü bir ejder
şeklindeki söve dışında başka bir süsleme elemanına rastlanmamaktadır.
Girişten 9.20x10.30 ölçüsünde kareye yakın dikdörtgen planlı bir avluya
geçilmektedir. Burada sütunlu revaklar bulunmamakta, her iki kenarda
üçer oda avlu etrafında sıralanmıştır. Bu odaların birer penceresi ve
ocakları bulunmaktadır.


Sinaneddin Medresesi (Korkuteli)

Korkuteli
Alaaddin Camisi yakınında bulunan bu medreseyi Hamidoğullarından El
Emin Sinaneddin Calis 1319’da yaptırmıştır. Hamidoğulları Beyliği bir
süre Korkuteli’ne hakim olmuş ve bu medrese de o dönemde yapılmıştır.

Sinaneddin
Medresesi açık avlulu, iki katlı medrese düzeninde olup, dikdörtgen
planlıdır. Medresenin dış duvarları ile iç duvarlarının büyük bir kısmı
kesme taştan, ikinci katı ise moloz taştan yapılmıştır. Medresenin
kuzeybatı kenarının ortasında bulunan portal dışa doğru çıkıntı
halindedir. Büyük sivri kemerinin üzeri çıkıntı oluşturacak şekilde
yapılmış, iki dış köşesi yuvarlatılarak yarım sütunlar haline
getirilmiştir. Büyük kemerin üzerine kitabesi yerleştirilmiştir.
Kitabe:

“Bismillâhirrahmanirrahim
Emere bi’imareti hazihil-medreseti’l-mübareke
Elemir Sinaneddin Calis bin Yunus bin
İlyas bin el Hamid binaşru’l-ilahu fi
Şuhuri sene tıs’a aşere ve seba mi’e 719 (1319”.

Giriş
cephesinin iki yanında dikdörtgen ve taş söveli iki pencere
bulunmaktadır. Aynı şekilde doğu cephesindeki eyvanın iki yanındaki
açılan iki pencere ile bir simetri meydana getirilmiştir.

Avlu
çevresinde, girişin hemen arkasında beşik tonozlu örtülü dar ve küçük
eyvan yer almaktadır. Bu eyvanın iki yanındaki birer kapı ile
köşelerdeki dikdörtgen iki hücreye geçilmektedir. Kareye yakın
dikdörtgen planlı iç avlunun kuzey ve güneyinde üçer sütunlu dört sivri
taş kemerli birinci kat revakları yer almaktadır. Antik yapılardan
toplama olan bu sütun başlıklarının hemen hepsi birbirinden farklı
bitkisel motiflerle süslenmiştir. Eyvanın iki tarafındaki hücrelerin
dışa açılan birer dikdörtgen penceresi vardır. Medresenin kuzey ve
güney revakları üzerinde ikinci katı oluşturan revaklar alt kattakiler
ile aynı büyüklükte ve aynı düzendedir. Bunlar birer kapı ile revaklar
üzerindeki sekilere açılmaktadır. Medresede her iki eyvanın iki yanında
kalan hücrelerinin ikinci kat döşemeleri ile tavanları ahşap malzeme
ile örtülmüştür.


Ömer Paşa Medresesi (Elmalı)

Antalya,
Elmalı ilçe merkezinde yer alan Ömer Paşa Camisi’nin yanında
bulunmaktadır. Caminin kapı kitabesinden Ketencizade Ömer Paşa
tarafından 1607 tarihinde yapıldığı anlaşılmaktadır. Ömer Paşa
Camisi’nin kuzeybatısında yer alan medrese U planlıdır. Burada sekiz
sivri kemerli, dokuz kubbeli U şeklindeki revakın arkasında medrese
odaları sıralanmıştır. Medresenin revak kubbeleri hücrelerden daha
yüksek tutularak, daha görkemli bir görünüm ortaya çıkarılmıştır. Kuzey
cephesinin ortasındaki merdivenli bir kapı ile de medresenin kuzeyine
geçilmektedir.

Uzun yıllar harap durumda olan bu medrese 1968 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarılmıştır.