İnanmak ihtiyacı doğuştan mıdır?

[abdullah]

İsviçreli psikolog Pierre Bovet, "Din Duygusu ve Çocuk Psikolojisi",
adlı eserinde, belli bir yaşa gelen bütün normal çocukların, sırf
kendilerine mahsus tamamen "kendi malları" olan (yani fıtratlarında
bulunan) sanki "tabii bir dinleri" vardır. Bu iptidai inançların
teşekkülünde, cemiyet kadar, ferdin şuur, idrak ve muhayyilesi de
önemli rol oynar. Belki çocuk, cemiyetten edindiği dini kavramların
muhtevasını, bizzat kendisi tayin eder. Ancak, zamanla cemiyet ile
kendi arasındaki tezatları görür, yeni intibaklara gider. Şanlı
Peygamberimiz'den öğrendiğimize göre: "Bütün çocuklar İslam fıtratı
üzere doğarlar, daha sonra, onları, anaları, babaları (ve cemiyet) şu
veya bu dine sokar".

Çocukların "fıtri dini" konusunda pek çok
ilim ve fikir adamı araştırma yapmıştır. Bunlardan biri de Amerikalı
filozof William James'tir. O, çocukta, cemiyetin müdahalesi olmaksızın
meydana gelen "tabii din duygularını" yakalamak için, Ballard adında,
on bir yaşına kadar, hiçbir ders almamış olan sağır ve dilsiz bir
çocuğun hatıralarını ve davranışlarını incelemiştir. Sonradan iyi bir
eğitimden geçirilen bu çocuk, eğitim öncesi "fizikötesi" düşünce ve
duygularını şöylece özetlemiştir:

"Babamla gezintiye
çıktığımız oluyordu. Tabiat ve manzaralar bana çok tesir ediyordu.
Konuşmayı ve yazmayı bilmiyor fakat düşünüyordum. Kendi kendime
soruyordum: "Acaba dünya nasıl var oldu?", "İnsan, hayata nasıl
başladı?", "Bitkiler ve diğer canlılar nasıl meydana geldi?",
"Dünya'yı, Ay'ı, Güneş'i var eden sebep ne?", "Bu eşya alemi nasıl
doğdu?", "Bütün bu soruları kim aklıma getiriyor?", "İlk insan, ilk
hayvan, ilk bitki, tohumsuz nasıl meydana geldiler?", "Nereden gelip
nereye gidiyoruz?", "Kainatın başlangıcı nasıl olabilirdi?". Bilhassa,
bu soruya cevap bulamazdım. Düşünür, düşünür vazgeçer, bir müddet
sonra, yine aynı meseleye dönerdim." (Bkz. Pierre Bovet, Din Duygusu ve
Çocuk Psikolojisi, Shf: 71-72).

Daha birçok psikolog bu konuyu
araştırmış, aşağı yukarı aynı sonuçlara ulaşmışlardır. Böylece
anlaşılmıştır ki, çocuklar da en küçük yaştan itibaren, kainata ve
tabiata merakla yönelir ve yukarıda örneğini verdiğimiz soruları
sorarlar. Bu, insanın "tabiatı"dır, "fıtratı"dır. Görüldüğü gibi, bu
sorular, yalnız mütefekkirlerin ve filozofların değil, çocuk, genç ve
yetişkin herkesin zihnini işgal etmektedir.

Yüce ve mukaddes
kitabımız Kur'an-ı Kerim, Büyük Peygamber Hz. İbrahim'in çocuk yaşta
iken, tabiata ve kainata yönelerek yıldızlarda, Ay'da ve Güneş'te Yüce
Yaradan'ı arayışını, daha sonra bunları aşıp "ötelerin ötesine" doğru
kanatlanışını ne güzel