Zenta Savaşı (BoZguNu)

[Detone]

Osmanlı ve Avusturya orduları arasında, 11 Eylül 1697’de, Tisa Irmağı
kıyısındaki Zenta’da yapılan ve Osmanlıların yenilgisiyle sonuçlanan
savaş.

Avusturya ile harpler, 1683 yılında başladı. Sultan Dördüncü Mehmed Han
(1648-1687), Sultan İkinci Süleyman Han (1687-1691), Sultan İkinci
Ahmed Han (1691-1695) zamanlarında devam eden Avusturya harplerine,
İkinci Mustafa Han (1695-1703) son vermek istiyordu. Bu gayeyle 1695 ve
1696 yıllarında iki defa sefere çıkılıp, Lipve ve Lügoş geri alındı. 27
Ağustos 1696’da, Ulaş Zaferi kazanıldı. 1697 yılında üçüncü sefere
çıkıldı.

Harp Meclisi, Belgrad’da 10 Ağustosta toplandı. Müzakereler sonunda
Temeşvar’a gidilmeye karar verildi. Tuna, Temş ve bir nehir daha
geçildikten sonra, Tisa Nehri kenarına gelindi. Avusturya ordusundan
Mareşal Prens Öjen de Savua’nın kuvvetlerinin büyük kısmı da, Tisa
Nehri yakınında bulunuyordu. Osmanlı ordusu, Tisa’yı geçip, Erdel’e
taarruz etmek istiyordu. Osmanlı donanmasının Tisa Nehri ağzına gelmesi
istendi. Prens Öjen, Osmanlı harekât planını, casuslar vasıtası ile
öğrendi. Avusturyalılar, Osmanlı ordusunun Tisa’yı geçmesinden önce
oraya yetişmek istedi. Avusturya öncüleri ve Prens Öjen kuvvetleri,
Osmanlı ordusu, Zenta mevkiinde nehri geçerken yetişti. Osmanlı ordusu,
sefer planı gereği, Tisa Nehri üzerinde köprü kurarken düşmanın gelmesi
üzerine, âni tedbirlere başvuruldu. Boşnak Cafer Paşa, bir miktar
kuvvetle düşmanın baskınına mâni olmak için karşıya geçirildi. Cafer
Paşa, karakol vazifesi yapacaktı. Düşmanın fazlalığı karşısında karakol
birliği geri çekildi. Boşnak Cafer Paşa dönerken, atı yuvarlanıp esir
düştü. Prens Öjen, Osmanlıların daha bütünüyle karşıya geçmemesinden
faydalanarak, 11 Eylül 1697’de taarruzu başlattı. Veziriâzam Elmas
Mehmed Paşa, düşmanın taarruzu üzerine, Zenta’ya doğru çekildi.
Zenta’dan Temeşvar’a, 7000 asker geçmişti. Veziriâzam, düşmanın
taarruzuna mâni olmak için, karşıya geçişin tamamlanmasını istedi.
Yeniçeri Ağası Mahmud Paşa, bu teklife karşı çıktı. Köprü başında
metris alındı. Metris alınınca, müdafaa hattı daraldı. Askerlerin son
değişiklikten haberi olmadığından, baskın zannıyla panik başladı. Elmas
Mehmed Paşa, panik ve geri çekilmenin önüne geçmek için, yalın kılıç
köprüyü tuttu. Veziriâzamı, kaçan askerler, şehit ettiler. Düşman
köprüyü zapt edip, top atışlarıyla yıktı. Temeşvar muhafızı olup,
Serhad kurtlarından Koca Cafer Paşa, Anadolu Beylerbeyi Mıcırlıoğlu
İbrahim Paşa, Rumeli Beylerbeyi Küçük Cafer Paşa, Yeniçeri Ağası Mahmud
Paşa, Diyarbekir Valisi Kavukçu İbrahim Paşa, Adana Valisi Fazlı
Paşayla pek çok sancakbeyi, ocak ağaları, alaybeyleri ve ordunun
sekizde biri faciada kayboldu. Harp malzemeleri, pek çok araba, silâh,
mühimmat, ordu hazinesi, düşmanın eline geçti. Nehrin karşı tarafında
bulunan Osmanlı ordusu, geçiş olmadığından yardımda bulunamadı. Sultan
İkinci Mustafa Han ve ordunun geri kalanı, Temeşvar’a çekildi.
Avusturyalılar da çok kayba uğradığından, Sultanın yanındaki Osmanlı
kuvvetlerine taarruz edemedi.

Sultan Mustafa Han, Temeşvar’ı takviye edip, Belgrad’a gelerek,
Edirne’ye döndü. Orduda, serhad boyları ve vefat edenlerin yerine
tayinlerde bulunuldu. Zenta Savaşının, Osmanlılara çok tesiri oldu. Bu
arada Rusya’nın da Azak’ı işgal etmesiyle, İkinci Mustafa Han, 1699’da,
Karlofça Antlaşmasını imzalamak zorunda kaldı.