Van Van Urartu Su Kanalları

[romaryu]

Doğu Anadolu Bölgesi’nin il sulama
kanalları, gölet ve barajları MÖ. 1000 yılında Urartular tarafından
yapılmıştır. Günümüze kadar gelebilen Urartu su kanallarından Menua
(Semiramis-Şamram) Su Kanalı ile Ferhat Sulama Kanalı Anadolu’da su
mühendisliğinin en iyi örneklerini yansıtmaktadır.


Menua (Semiramis-Şamram) Su Kanalı (Gürpınar)

Menua
(Semiramis-Şamram) Su Kanalı Anadolu’daki Urartulardan günümüze
gelebilen en görkemli kanal olup, 51 km. uzunluğundadır. Van’ın
Gürpınar Ovası’ndan Urartu Krallığı’nın başkentinin bulunduğu Van
Ovası’na (Tuşba) tatlı su getiren Menua Kanalı aynı zamanda tarım
alanlarını da sulamaktadır. Van Bölgesi’nin en yüksek engebesini
meydana getiren Baş et Dağı’nın batı yönündeki kalker kayalıklarından
kaynaklanan su aynı zamanda da yörenin en büyük su kaynağıdır. Bu
kaynağın güneybatısındaki kalker kayalığın şekillendirilmesi ile
oluşturulan kitabeler yurdumuzdan kaçırılmıştır. Kral Menua’nın bu
kitabesi günümüzde Almanya’da Pergamun Müzesi’nde sergilenmektedir.

Bu
kanalın çevresinde Kral Menua tarafından kızı Tariria için yaptırılmış
teraslar halinde asma bahçeleri bulunuyordu. Menua Kanalı doğudan
batıya doğru akarak Hoşap Çayı üzerinden geçirilmiştir. Ancak Hoşap
Çayı üzerindeki Urartuların su aşırtma kemerleri yıkılmıştır. Bu
aşırtma kemerlerinin yalnızca iri taşlardan yapılmış temel kalıntıları
görülmektedir. Kanal suyunun belirli bir seviyede akıtılabilmesi için
arazinin bazı yerlerinde çukurlar ve derin vadilere yüksek duvarlar
örülmüş ve arazi aynı düzeye getirilmiştir. Bunlardan Gülo Boğazı ile
Kadem Bastı mevkileri destek duvarlarının en yüksek olduğu yerlerdir.

Kaynağın
çıktığı yerin deniz seviyesinden yüksekliği 1760 m. Menua Kanalı’nın
Van Ovası’nda son bulduğu yerin deniz seviyesinden yüksekliği ise 1700
m. dir. Bu kanal 10/10.000–3/10.000 arasındaki bir eğimle Van Ovası’na
su taşımıştır. Taşıdığı suyun kapasitesinin 75.000.000 m3’ten fazla
olduğu sanılmaktadır. Kanalın yapımındaki destek duvarları Edremit ve
Harabedar mevkilerindeki kalker taş ocaklarından elde edilmiştir.
Duvarlar bindirme tekniğinde yapılmış, yalnızca taşların dış yüzeyleri
kabaca düzeltilmiştir.