İLçeLerimiz

[Detone]

Ağrının en eski ilçesidir. Doğubayazıt Ovasının güneydoğusuna kurulmuştur.
Yüzölçümü 2425 kilometre karedir. Merkez ile 97 kilometre uzaklıktadır.
İlçenin belediye teşkilatı 1876 da Beyazıt sancağı belediyesi adıyla
kurulmuştur. Şehrin ikinci imar planı 1980 yılında tatbik edilmeye
başlanmıştır. 1997 genel nüfus sayımına göre, ilçemizin merkez nüfusu
56.261, köyleri ile birlikte toplam nüfusu ise 105.754, kişidir.








Doğubayazıt’ın doğusunda İran,
kuzeyinde Ağrı dağı ve Kars, batısında, Diyadin ve Taşlıçay, Güneyinde
Muradiye ve Van ili bulunmaktadır.





Doğubayazıt şehir olarak ne zaman
kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir. Fakat Urartulardan bu yana her
devirde önemli bir geçit görevini üstlenmiştir. Arsaklı Türklerinin bölgeye
yerleşmelerinden sonra, adı geçen ve öteki Türk boylarının tutundukları
uçlardan biriside Beyazıt’tır. Malazgirt savaşından sonra Selçuklu ve
Osmanlı idaresine geçen şehir, zaman zaman el değiştirmiş ve gördüğü
işgallerde acı günler yaşamıştır.





Doğubayazıt Osmanlılar döneminde
Sancaklar İl merkezi olunca Vilayet oldu. 1927 yılında Bakanlar kurulu
kararıyla Vilayet merkezi Karaköseye (Ağrı) ya nakledildi ve Doğubayazıt
ilçe olarak kaldı. Iğdır ve Tuzluca ilçeleri Karsa bağlandı. Resmi
yazışmalarda ve postalarda oluşabilecek karışıklıkları önlemek amacıyla 1934
yılında Beyazıt adının başına Doğu kelimesi eklenerek (Doğubayazıt) oldu.





Doğubayazıt’ın kurulduğu yer yüksek
ve sarp olduğundan ihtiyaca cevap veremiyordu. Ulaşım, altyapı ile sosyal
hizmetlerin yürütülmesinde zorluklar görülmesi üzerine İlçe Merkezi 1938
yılında ovada bulunan 7 kilometre batıdaki sarı ovaya nakledildi. Buraya
birinci dünya harbinde Ruslar tarafından buraya Tren istasyonu yapıldığından
buraya istasyonda denmektedir. Şimdi Türkiye İran transit yolu buradan
geçmekte Kars Iğdır yolunda gelip birleşmektedir.





Yukarı eski Beyazıt’ta; İshakpaşa
Sarayı, Urartulardan kalma kale, dibindeki cami, Ahmed-i Hani türbesi ve
eski Beyazıt evlerinin harabelerinden başka yapı ayakta kalmamıştır. Burası
ören yeri ve antik kenttir. Ağrı da dinsel amaçla ziyaret edilen ve turistik
olarak görülen yerlerin başında gelir. Doğubayazıt’ın işgalden Kurtuluş
tarihi, 14 Nisan 1918 dir.





Doğu Anadolu bölgesinin güneyinde
yer alan Doğubayazıt Urartulardan kalma tarihi zenginlikleri doğal ve
kültürel değerleri aynı zamanda dağ turizmi ile güzel ve şirin bir
ilçemizdir.





İlçemiz değişik birçok kültüre
merkezlik etmiş, Dünyada benzeri olmayan Muhteşem Dağı, Meteor çukuru,
İshakpaşa Sarayı, Nuh’un gemisi Doğubayazıt’a turizm bakımından büyük önem
kazandırmıştır.





İlçemiz turizm yatırımları
konusunda hayli mesafe almıştır. Yatak kapasitemiz gün geçtikçe artmaktadır.
İlçemiz kültürüyle, tarihiyle, yeşil yaylalarıyla, kısacası tarihle tabiatın
kucaklaştığı cennetin bir köşesidir.

[Detone]

Patnos İlçesi Doğu
Anadolunun Yukarı Murat Van Bölümünde yer alır. Doğuda Van ilinin Erciş,
batıda Muş İlinin Malazgirt, Kuzeyde İlimizin Tutak ve Hamur İlçeleri,
Güneyde Bitlis İlinin Adilcevaz ilçeleriyle komşudur. İlçemizin Ağrı-Van,
Ağrı-Muş, Ağrı-Bitlis karayollarının kesişme noktası üzerinde kurulmuş
olması önemini arttırmaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 1640m dir.





Patnos Doğu Anadolu
Bölgesinin Yukarı Murat Van Bölümündeki Ağrı İlinin 8 ilçe merkezinden
biridir. Doğal oluk ve yolların düğümlendiği bir noktada bulunan Patnos
şehrinin konumu kendisine oldukça stratejik bir konum kazandırmıştır. Bu
özelliği tarih boyunca bölgenin egemenleri tarafından hep kullanılmıştır.
Yukarı Murat Van Bölümünün önemli çöküntü alanlarından birini oluşturan
Patnos Ovası değişik yönlü faylar eşliğinde çökerek oluşmuş sonradan da
alüvyonlarla dolmuş her taraftan genç volkaniklerle çevrili bir tersiyer
havzasıdır.




Patnos’un geçmişi çok eski
dönemlere hatta milattan önceki dönemlere kadar uzanır. Osmanlı kayıtlarında
“Batnus” şeklinde adı geçen; ilçe olana kadar fazla bir önem kazanmamıştır.
1936 da Malazgirt İlçesinin Sultanmut (Doğansu), Ahlat İlçesinin Aktepe (Sarısu)
ve Erciş İlçesinin Dedeli Bucaklarının birleştirilmesi ile ilçe statüsüne
geçmiştir. Günümüzde 93 adet köyü ile yaklaşık 1421km lik bir idari etik
alanına sahip olan ve hızla nüfuslanmakta olan bir şehirdir.




Ağrı’daki tarihi
kalıntıların en eskisi Patnos’taki Aznavur ve Girik Tepeleridir. Urartu
Uygarlığından kalma bu tepelerde tapınak ve çeşitli maddi kültür ürünleri
bulunmuştur. Aznavur Tepe Urartu mimarisinin en önemli eserlerindendir.
Diğer önemli bir sarayda Girik Tepede bulunmaktadır. Girik Tepe Değirmen
Tepe olarakta bilinir. Bu tepe 15km yükseklikte bir höyüktür. Günümüzde
tahrip edilmiş iyice alçalmıştır. Aznavur Tepe ile birlikte burada kazı
yapılmıştır. Kazılarda höyük tepesinde saraya benzeyen atınsal bir yapının
höyüğü çevreleyen bir surun kalıntısı ortaya çıkmıştır.




Bina, blok taş temel
üzerine kerpiç duvarlarla yapılmıştır. Sarayın Patnos Bölgesine çok önem
veren Urartu Kralı Menua veya oğlu I. Argişti döneminde(M.Ö. 789-766) inşa
edildiği sanılmaktadır. Girik Tepesinin Urartuların merkezi olduğu
bilinmektedir.




Patnos kümbetleri anonim
kümbet veya üç kümbet olarak bilinir. Karakoyunlular döneminden kalmadır.
Selçuklu mimari tarzında fügürlü plastik eserlerdendir. Kümbet cephesinde
çift kartal ve simetrik iki kartal işlenmiştir. Ayrıca kıvrık dallarla başka
hayvan figürlerinin birleştirildiği görülür. Patnosta birçok kümbet olduğu
halde çoğu tahrip edilmiştir. Zirekli, Köseler, Taşkın ve Acılık köylerinde
kümbetler vardır.

[Detone]

Eleşkirt'in kuruluş tarihi
Cumhuriyetten önceye kadar uzanmaktadır. Eski İlçe merkezi Bu günkü
Toprakkale köyünde iken, İran transit yolunun buradan geçmesi üzerine 1926
yılında İlçe merkezi Toprakkale köyünden, bu günkü Eleşkirt'e taşınmıştır.
Eski ismi Zidikan, Varaşkent ve Alaşkirt olarak bilinmektedir.Ağrı'nın
batısında yer alan Eleşkirt, İl merkezine 34 km. Mesafede olup 1.529 km2'lik
bir alana sahiptir. Rakım 1.900 metredir. Doğusunda Ağrı İl merkezi, batıda
Horasan ve Karayazı, güneyde Tutak ve Karayazı, kuzeyde Kağızman ve
Sarıkamış İlçeleri ile sınırlıdır.


2000 yılında yapılan genel
nüfus sayımı sonuçlarına göre Eleşkirt merkezde 15.300 köylerde 33.535.olmak
üzere toplam 48.835. nüfusa sahiptir. Köylerimizde toplu yerleşim düzeni
hakim olup, ortalama hane başına düşen nüfus 10 kişidir. Köylerde yaşayanlar
daha çok tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadırlar. İlçe merkezinde ve ovada
yaşayan insanlarımız daha çok şeker pancarı, buğday ve arpa tarımı yaparken
dağ köylerimiz yem bitkileri yetiştirmektedir.
Eleşkirt'e bağlı 61 köy ve 3 belde bulunmaktadır. En son Tahir ve Yayladüzü
köyleri 1998 yılında belde olmuştur.


İlçemiz ekonomisi daha çok tarım ve
hayvancılığa dayanmaktadır. Tarım genellikle tarla ziraatı şeklinde
yapılmaktadır. Tarıma elverişli arazilerin ancak % 30'unda tarım
yapılabilmektedir.Kaymakamlığımızca 1999 yılında kurulan EL-KON tarım
makineleri üretim ve pazarlama sanayii bir yandan çiftçilerimizin ihtiyacı
olan tarım makinelerini üretip ucuz ve uzun vadeyle çiftçiye verirken bir
yandan da tarımda uygulanan yeni ve modern tarım teknikleri konusunda
çiftçilerimizi bilgilendirerek eğitimlerini sağlamaktadır. İlçemiz tarımsal
üretimi yaklaşık 65.000. ton şeker pancarı , 25.000 ton buğday, 14.000 ton
arpa, 4.500 ton yonca ve 1.500 ton diğerleri olmak üzere yaklaşık 100.000
tondur. İlçe ekonomisinde hayvancılıkta geniş bir yere sahiptir.
Hayvancılığın ağırlık teşkil eden türü küçükbaş hayvancılığıdır.



İlçemizde sanayi kuruluşu
yok denecek kadar azdır. 1997 yılında başlayan sanayileşme çabalarına
yönelik olarak Kaymakamlığımızca ELGİSAN (Eleşkirt Giyim Sanayi) adıyla bir
hazır giyim konfeksiyon atölyesi kurulmuştur. Ayrıca İlçemizde Devlet ve
vatandaş işbirliği ile EL-PEN,PVC kapı pencere doğrama atölyesi ile EL-PA
plastik poşet atölyesi kurulmuştur. İlçemizdeki en büyük sanayi kuruluşu ise
ELDESAN A.Ş. dir. Bu fabrikada her türlü deri imalatı dünya standartlarında
yapılabilmektedir. 6.5 ton günlük kapasiteye sahip olan fabrika şu anda
ülkemizde faaliyet gösteren en modern 5 fabrikadan biridir. İlçemizde ayrıca
1998 yılında küçük sanayi sitesi inşaatı başlatılmış olup halen
tamamlanmamıştır.


1998 yılında İlçemiz
Güneykaya mevkiinde kayak turizmine yönelik 48 yataklı bir otel, mekanik
sistemler, günü birlik tesis, zirve kafeterya ve piknik alanlarında oluşan
komple bir kayak merkezi yapılmış olup,Valilik Makamınca kiraya verilmiştir.


İlçemizde 4 Belediye
teşkilatı olup, merkez Belediyesi dışındakiler Yücekapı, Tahir ve
Yayladüzüdür. İlçemizde 1 Devlet hastanesi 1'i merkez olmak üzere 5 adet
sağlık ocağı, 1 acil müdahale merkezi ve 8 adet sağlık evi mevcuttur.



İlçemizde 2002-2003 öğretim yılında 5 sınıflı
55 köy ilköğretim okulunda toplam 3.897.öğrenci öğrenim görmektedir. İlçe
merkezinde 1 adet Yatılı İlköğretim Bölge Okulu bulunup bu okul Türkiyenin
en büyük 8.yıllık Yatılı Bölge Okuludur. 40 adet binada ve 27 sınıfta
öğrenim hizmeti vermektedir.3 adet 8.sınıflı ilköğretim okulu,3 adet
5.sınıflı ilköğretim okulu mevcut olup bu okullarda toplam 3.198.öğrenci
öğrenim görmektedir. İlçede 4 adet Lise, 7 adet ilköğretim 2 adet anaokulu
mevcuttur.

[Detone]

Diyadin Ağrı'nın en eski ilçelerindendir.
Diyadin 1960-1967-1914 tarihlerinde 3 defa düşman işgaline uğradı.14 Nisan
1918 tarihinde düşman işgalinden kurtulmuş olup bu nedenle 14 Nisan Günü
kurtuluş yıldönümü olarak kutlanmaktadır. Diyadin ilçesi doğudan batıya
doğru Oğuz Türklerinin İranlıların ve Selçukluların ordularına geçit
vazifesi görmüş ve tarih boyunca bir çok uygarlıkların elinde el
değiştirmiştir.




Diyadin adı Akkoyunlu
hükümdarı Uzun Hasan'ın oğlu Ziyaeddin' in burada kendi adına bir kale
yaptırdığını, Ziyaeddin Kalesi adının zamanla halk ağzıyla değişikliğe
uğrayarak " Diyadin " şeklini aldığını Evliya Çelebinin Seyahatnamesinden
öğrenmekteyiz. Ağrı iline bağlı il merkezinin Güneydoğusunda E 80 Devlet
Karayolunun 55. Km'de ve bu transit karayolunun 7 km Güneyinde Murat nehri
kıyısında kurulmuş 400 yıllık tarihi geçmişe sahip bir ilçedir. Merkeze
uzaklığı , 62 km dir. Denizden yüksekliği (Rakımı) 1825 m. alanı 1.274 km 2
dir. Yüzölçümü 1274 km ² dir . Yerleşim yeri olarak ilçe merkezinden başka
61 köy ve 67 adet irili ufaklı mezra mevcuttur. Oldukça geniş ve yaylı
alanları vardır. Arazi tamamı ile yayla görünümündedir. Tendürek dağı ( 3533
m ) Aladağ 'ın bir uzantısı olup Diyadin ilçesinin Güneydoğu’sunda bulunur.
Yakın bir jeolojik zamanda sönmüş taze volkanik dağlardandır. Volkanik koni
şeklindedir ve büyük de bir krateri vardır. Murat nehrinin kaynağı da burada
dır. Ayrıca İlçe sınırları içerisinde irili ufaklı tepeler ve dağlar
mevcuttur. Başlıca geçitlerden İpek geçididir. Diyadin Ağrı'nın en eski
ilçelerindendir.




Diyadin Kalesi, Avnik Kalesi, Meya
Antik Kenti,Kuje Kalesi gibi tarihi yapılar ile Diyadin Kanyonu gibi
muhteşem bir güzelliğe sahiptir. Aynı zamanda bir termal merkezi olan
Diyadin’de gelen konuklarını ağırlayacak termal otel ile yöre halkının
ihtiyacını karşılayacak bir çok termal havuzu bulunmaktadır. Termal
merkezden çıkan 90 derecedeki sular birçok hastalığa deva niteliğindedir. Bu
sular ilçede ısıtma sisteminde de kullanılır. Turizm sezonunda termal
merkezine ciddi bir talep vardır.




İlçenin toplam nüfusu 40.800 olup nüfus
yoğunluğu 26 kişidir. Denizden yüksekliği 1825 metredir. İlçe merkezi ise
Göl, Ketenpınar , İsaağa ve Murat Mahallesi olmak üzere 4 Mahalleden
ibarettir




Sadece ilçe merkezinde belediye
teşkilatı vardır. Yerleşim merkezi olan köylerin konumu değişik özellikler
gösterir. Köyler özellikle dar vadi diplerinde dere kenarlarında ve
vadilerde bulunur. Köyler bir birine yakın mesafededir. İlçeye en uzak köy
45 km en yakın köy 3 km dir.




İlçede halen 1 Lise,bir YİBO ,2 PİO,3
İlköğretim Okulu ,62 köy ve mezra İlköğretim Okulu olmak üzere Yetmiş iki
okuldan mevcuttur. İlçede okur yazar oranı %70 civarındadır. İlçe merkezinde
4 ilköğretim okulu, 1 yatılı ilköğretim bölge okulu ve biri sağlık meslek
lisesi olmak üzere toplam 2 lise mevcuttur.




İlçemizde ekonomik hayatın temelini
tarım ve hayvancılık oluşturmaktadır. Halkın % 90 nı hayvancılık ve tarımla
uğraşmaktadır. Tarım sahasında ilk sırayı hububat almaktadır. Ancak uygulama
modernize edilmediğinden verim düşüktür. Üretim ailelerin ihtiyacını
karşılayacak seviyededir.

[Detone]

Tutak Doğuanadolu bölgesinin yukarı Murat
bölümünde yer alan Ağrı İline bağlı tipik bir Anadolu İlçesidir. Osmanlı
İmparatorluğu döneminde Van Eyaletinin Beyazıt Sancağına bağlı iken 1919
yılında ilçe statüsü kazandırılmış ve 1927 yılında merkezi Karaköse olarak
Ağrı İline bağlanmıştır.




Yörenin tarihi konusunda elde edilen bilgiler
M.Ö. XV'nci yüzyıla kadar uzanmaktadır. Bu yıllarda bölgenin Hurri - Mitani
Krallığının kuzeydoğu ucunu teşkil ettiği, ancak ; esas egemenliğin
Urartularda olduğu görülür.




Tutak adının nereden geldiği konusunda üç ayrı
iddia vardır. Bunlardan birincisi Farsça'dan alındığı ve iki anlamına
geldiği ve sonradan bu deyimin Tutak olarak değiştirildiği yolundadır.
İkincisi yöreye ilk gelen Türkler tarafından tutulan yer anlamında Tutak
dendiği savıdır. Üçüncüsü ise yörenin adını Alparslan ordusu komutanlarından
olup, bu yörede konaklayan Tutak Beyinden dolayı İlçeye Tutak dendiği
savıdır. Birinci Dünya savaşı sırasında Rus işgaline uğrayan bölge mahalli
direnmeler devam ederken 1918 de Rusların geri çekilmesi ile işgalden
kurtulmuştur.



Deniz seviyesinden 1535 metre yükseklikteki
ilçemizin alanı 1562 Km2. dir. Yörenin toprakları yüksek yayla karakterinde
ve oldukça engebelidir. Kışlar uzun ve sert, yaz mevsimi ise kurak geçer.

Fırat'ın iki önemli kolundan biri olan Murat ırmağı ilçemizin merkezinden
geçer. İlçemizin topraklarını kuzeydoğudan, güneybatı istikametine doğru
boydan boya kat eden Murattan başka Arabalı, Esmer, Atabindi, Karahalit,
Çelebaşı dereleri gibi irili ufaklı akarsuları vardır.



İlçemizin kuzeyi Kılıçgedik ve Rutan dağları ile çevrilidir. Doğuda
Aladağlar, güney ve güneybatıda Katevin dağları, batıda (Karayazı ile
hududumuzda) Elmalı yer alır. Bölgemizde orman yoktur, yer altı
zenginlikleri konusunda ise bilimsel bir araştırma yapılmamıştır.



Tutak; kuzeyde Eleşkirt, doğuda Hamur,
güneybatısında Malazgirt, batısında Karayazı, güneyde Patnos ilçeleri ile
çevrilidir. Genel olarak ilçe ekonomisi tarım ve ticarete dayanmaktadır.
Sanayi sektöründe sayabileceğimiz 2 ekmek fabrikası, 3 un değirmeni ve 2
adet briket atölyesi dışında fazla bir endüstriyel etkinlik
gözlenmemektedir.



İlçe ekonomisinin temelinde hayvancılık ve
hayvancılığı destekleyici mahiyette tarımsal faaliyetler yer almaktadır.
Bunun dışında ilçe merkezinde yer alan irili ufaklı ticari kuruluşlarda ilçe
ekonomisinin genel karakterini oluşturmaktadır.




İlçe merkezi nüfusunun büyük bir kısmı tarım ve
hayvancılıkla uğraşmaktadır. Bir kısmı ise esnaflık, Zanaatkarlık,
Tüccarlık, Devlet Memurluğu ile geçimini temin etmektedir. İlçemizde iş
imkanı sağlayacak herhangi bir sanayi kuruluşu mevcut değildir. Bu konuda
gerek resmi gerek özel sektörün teşebbüsü de yoktur. Köylerde yaşayan
nüfusun tamamı tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. İlçede 1928 yılına
kadar eski harflerle medrese eğitimi yapıldığı, 1929 yılında gece
mekteplerinde yeni harfler öğretilmeye başlandığı bilinmektedir.





İlçemiz Ağrı - Van karayolu üzerinde olduğundan
ulaşım her zaman yapılmaktadır. Tutak Ağrı ya 40, Hamur'a 28, Patnos'a 39,
Karayazı ya 66, Eleşkirt'e 70 Kilometre mesafededir. İlçemizin toplam nüfusu
2000 genel nüfus sayımı sonuçlarına göre 34.332 dır. Bu nüfusun 6.751'i ilçe
merkezinde, 27.845'i ise köylerde yaşamaktadır. Bu duruma göre toplam
nüfusun % 80'inin köylerde % 20'si ise ilçe merkezinde bulunmaktadır.
İlçe merkezinde 185 ticari işyeri vardır. Esnaflık, Tüccarlık ve Devlet
Memurluğu ile geçimini temin eden ilçe nüfusunun geri kalanı da tarım ve
hayvancılıkla uğraşmaktadır.

[Detone]

1954 yılında ilçe olan
Taşlıçay’ın aynı yıl belediye teşkilatı da kurulmuştur. Beldesi bulunmayan
ilçenin 37 köyü ve 21 mezrası bulunmaktadır. Taşlıçay İlçesi Ağrıya 32 km
uzaklıkta olup Türkiye – İran transit yolu üzerindedir. Murat Nehrinin kuzey
kıyısında kurulan ilçe doğudan Diyadin ve Doğubayazıt, kuzeyden Tuzluca
(Iğdır), batıdan Ağrı merkez ilçe ve Hamur, güneyden Erciş (Van) ile
çevrilidir.





İlçenin 2000 yılı nüfus
sayımına göre merkez nüfusu 5 180, toplam nüfusu ise 21 839’dur. Yüzölçümü
798 km ² olan ilçenin nüfus yoğunluğu km² başına 27
kişidir. İlçe merkezinden E–80 karayolu geçmektedir. İlçeye bağlı köylerden
Aşağı Dumanlı ve Çökelge Köylerinin yolları asfalt, diğer köy yoları ise
stabilizedir. İlçe merkezi ile tüm köy ve mezralarda elektrik ve telefon
şebekesi mevcuttur. 24 köyün su şebekesi bulunmakla birlikte tüm köylerin
içme suyu mevcuttur.




İlçenin geçim kaynağı Tarım
ve Hayvancılık oluşturur. Taşlıçay, güneyde Aladağ, kuzeyde Sinek
Yaylalarının birbirine çok yaklaştığı alanda olduğundan arazisi engebelidir.
Bu yüzden tarıma elverişli yerleri azdır. Şeker pancarı ekilir, tahıl
tarımı, küçük ve büyük baş hayvancılığı yapılır. Yerli ırk sığır ile
Morkaraman koyun beslenir.


İlçe’de kara iklimi egemendir. Yazlar sıcak,
kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Yüksek yerlerde kar kalınlığı 1 metreyi
bulur. Aladağ’ın 2700 m.den yüksek yerleri kalıcı kar ve buzlarla kaplıdır.
Yağmurlar ekseri ilkbahar ve sonbaharda görülür. Kışın yağan kar, nisan ayı
başına kadar yerde kalır. Doğal bitki örtüsünü ağustosa kadar yeşil kalan
otluklar teşkil eder. Orman yoktur, sadece Murat nehrinin kıyısındaki
çalılıklar vardır.


Deniz seviyesinden yüksekliği 1660 metre olan
ilçenin büyük bölümü 2000 metreden yüksek dağlarla kaplıdır. Kuzey ve
güneyde uzanan dağlar, orta bölümünde Murat Vadisi ile ayrılır. İlçe’nin en
yüksek noktası, güneydeki Aladağ üzerinde bulunan Muratbaşı (Koçbaşı)
(3510m) dağıdır


İlçe’nin en önemli akarsuyu doğu-batı yönünde
akan Murat Nehridir. Murat suyu kuzey ve güneydeki dağlardan kaynaklanan
derelerle beslenir. Yurdumuzun en yüksek gölü (2 245 m) olan Balık Gölü ilçe
merkezine 40km mesafede olup Sinek Yaylası’nda bulunmaktadır. 34 km²
lik yüzölçümü bulunan gölün çevresinde kurulu 10 tane köy vardır. Bu
köylerden 5 tanesi ilçemize bağlıdır. Özel bir tür alabalığı ve çok lezzetli
Sazan Balığı vardır. Gölün çevresindeki köy halkı geçimini balıkçılık ve
hayvancılıkla sağlamaktadır. Gölün ortasında üzerinde tarihsel kalıntılar
bulunan 4 dekar alanında bir de ada bulunmaktadır.


Bayrak Tepe, ilçeye 3 km uzaklıkta, anayol
üzerinde bulunan Geçitveren Köyü girişindeki Toptaş Tepesi’nin düzenlenmesi
ile oluşturulmuş mesire alanıdır.

[Detone]

Hamur’un bilinen tarihi M.Ö. 14. Yüzyıl
dönemine kadar uzanır. Değişik dönemlerde farklı devletlerin egemenliğine
girmiştir. Eski adı Havaran’dır. Son olarak 1578 yılında Osmanlı
topraklarına katılmıştır. 1915 yılında Rus istilasına uğramış ve 14 NİSAN
1918 yılında işgalden kurtarılmıştır.




Cumhuriyet döneminden önce Beyazıt vilayetine
bağlı bir nahiye olan Hamur 1927 yılında Ağrı’ya bağlanmış ve 1 NİSAN
1958’de de ilçe olmuştur. İlçe Ağrı’nın güneyinde Aladağlar silsilesinin
etekleriyle Murat Vadisi üzerinde kurulmuştur. Arazinin % 65‘i dağlık - %
35’lik kısmı ise düzlük bir yapıdadır. Ağrı iline 12. Km. uzaklıktadır.
İlçenin denizden yüksekliği 1675 m. Yüzölçümü 898 Km²‘dir. 2000
yılı sayımlarına göre nüfusu 22052’dir. İlçe Merkezi ise 3865’tir.




İlçede tipik bir kara iklimi egemendir. Kış
ayları çok şiddetli geçmektedir. Bitki örtüsü bozkırlardan oluşmaktadır.
Yazın gür otlaklar olur. Bu gür otlaklarda hayvancılık yapılır ve baharın
gelişi ile yaylalara çıkılır. İlimizin en önemli yaylalarından biri olan
Aladağlar ilçe sınırlarındadır. Genelde insanların geçimi geleneksel tarım
ve hayvancılığa dayanmaktadır.




İlçe son yıllarda arıcılık için önemli bir
merkez haline gelmiştir. Özellikle Karadeniz Bölgesinden daha iyi bir ürün
için ilçe yaylaları bulunmaz bir mekânlardır. Selçuklu mimarisi özelliği
taşıyan Sürmeli Mahmut Paşa Kümbeti ilçedeki tarihi eserlerin önemlisi ve
ayakta kalabilenidir. Bu tip kümbet ender örneklerden biridir. Ayrıca
Karlıca köyünde Şoşik Kalesi, Karlıca Kalesi ve Beklemez Köyü Kardeşler
Mahallesinde Urartulardan kalma yeraltı evleri ve Urartu mezarları, Süleyman
Kümbette köyündeki Kümbet kalıntıları mevcuttur. İlçe Merkezinin kuzeyinde
Havaran Kalesi kalıntıları bulunmaktadır.İlçe merkezi 6 mahalleden oluşur.
Bağlı 46 köy ve 52 mahalle/mezra bulunmaktadır.




Ağrı’nın ilçe merkezine çok yakın oluşu
nedeniyle ekonomik bir gelişme gösterememiştir. Köylerin de çoğunun yolunun
direkt Ağrı’ya çıkması nedeniyle resmi işler dışında bir çok köyün ilçeyle
münasebeti yoktur.




İlçede bir genel lise mevcut olup buna bağlı
100’er kişilik bir kız bir de erkek pansiyonu vardır. 56 ilköğretim okulu, 1
öğretmenevi bulunmaktadır. Bu ilköğretim okullarından 8 tanesi 8 yıllıktır.
7’si gündüzlü, biri yatılıdır. 7 anasınıfı bulunmaktadır. Halk Eğitimi
Merkezi bünyesinde başta ipek ve yün halı dokumacılığı olmak üzere birçok
alanda mesleki ve kültürel kurslar verilmektedir. Bu halılar ülkemizin
birçok yöresinde pazarlanmaktadırlar.




İlçede tek spor kulübü Hamur Kümbet Spor
kulübüdür. İlçemizi 1. Amatör kümede temsil etmektedir. İki sağlık ocağı
bulunmaktadır. Hamur Ağrı arasında bulunan Yoğunhisar Mesire alanı, Havaran
Kalesi dibindeki Ziyaret, Murat Nehri ve Mandalık Çayı ile Tatlısu Çayı
kenarları yazın piknik yapmak ve dinlenmek için ideal yerlerdir. Alabalık
tesislerinde üretilen Alabalıklar da damağınızda tad bırakacak cinstendir.
Ayrıca Ayvacık ve Danakıran derelerinde hakiki Alabalıklar da şifa niyetine
tüketilmektedir. Keledoş, Ayranaşı, Keşkek, Bişi, Kete,Otlu peynir,
çökelek... İlçenin yöresel tatlarındandır.